ბლოგი

I_Residency: ქალი ვიზუალური არტისტების და მწერლების დუეტების მიერ კარანტინის პერიოდში შექმნილი პროექტები

 

"ოთახი.უჯრა"

ფოტო: ნათელა გრიგალაშვილი
ტექსტი: ნინო თარხნიშვილი

17 ნაბიჯი თავისუფლებამდე

17 ნაბიჯი თავისუფლებამდე ნათელა გრიგალაშვილისა და ნინო თარხნიშვილი ერთობლივი პროექტი „გამომწყვდეულ“ ადამიანებსა და ქალებს ეძღვნება. ერთი შეხედვით, შეიძლება ისიც კი წარმოიდგინო, რომ ეს ადამიანები ძველი კომოდის უჯრაში არიან გამოკეტილები და თუ ვინმემ არ გამოაღო ეს უჯრა, სამუდამოდ იქ დარჩებიან. როგორ შეიძლება აისახოს ამგვარი ყოფა ადამიანების მდგომარეობაზე, მათ ხასიათსა და ემოციებზე. რა შეიძლება გრძნობდნენ ადამიანები, რომლებიც ერთბაშად თავისუფლებიც არიან, მაგრამ ამასთანავე, იძულებით იზოლირებულნიც. ახერხებენ კი ამ მდგომარეობის შემსუბუქებას წარსულისა და დღევანდელი დღის კავშირები - ფოტოები?

ეს ოთახი დიაგონალზე ჩვიდმეტი ნაბიჯია. ზომიერი, არც დიდი და არც პატარა, აუჩქარებელი ჩვიდმეტი ნაბიჯი. ზუსტად ისეთი ნაბიჯი, როგორი ნაბიჯითაც დედაჩემთან მივდივარ ხოლმე - მშვიდი, აუღელვებელი, შეიძლება ითქვას, უსაქმურიც კი, ან უფრო უკეთესი - უდარდელი. პატარა ჩანთა რომ გაქვს მხარზე გადაკიდებული და არც საგარეო და არც საშინაო ტანსაცმელი გაცვია - სამი წლის ჯინსი, რომელსაც შარშან ატმის წვეთი დაეცა და ვეღარ ამოუყვანე, მაისური, რომელიც ბეჭებზე გაიცრიცა და სამსახურში ჩასაცმელად აღარ გამოდგება და შარშანწილდელი კედები, თან რომ გახუნდა და თან გადასაგდებად მაინც გენანება.  თუ მდარე გემოვნების ეპითეტსაც შემოვიტან თხრობაში - დღისა და ღამის გზაგასაყარივითაა დედასთან წასასვლელი ტანსაცმელი, არც იქით და არც აქეთ.

სად ვიყავი? აა, ჰო, ოთახის დიაგონალზე. ჰოდა, იმას ვამბობდი, რომ ეს ოთახი დიაგონალზე ჩვიდმეტი ნაბიჯია. სამხრეთის კედელზე ორი დიდი ფანჯრით. ჩრდილოეთისაზე -ყვავილებიანი შპალერით.

ჰგავს ამ შპალერის ყვავილები რაღაცით დედაჩემის ერთ კაბას, ახალგაზრდობაში რომ ეცვა ხოლმე, აი, მაშინ, ჩემზე პატარა რომ იყო, 15 წლით - ის, რომ 26-ის იყო და მე სამის. რატომ მახსოვს ის კაბა? ან როგორ მახსოვს? ხომ არის, ღრმა ბავშვობის კადრები უჯრაში გადანახული ფოტოებივით რომ ამოგიტივტივდება ხოლმე მეხსიერებაში, ასეა ეს ამბავიც. კაბა იყო სალათისფერი, მკრთალი კრემისფერი ყვავილებით მოჩითული. რომ არ არსებობს, ისეთი ყვავილებით  მოჩითული, ვითომ მარგალიტის ბურთებით ჩაღილული - ქუჩის ბოლოდან მანქანა უხვევს, დედა გამორბის და ხელში ავყავარ. თითებით ვეცაცუნები ვითომ მარგალიტის ღილს, ლოყით ვეკრობი დედაჩემის მხარს და კრემისფერი, არარსებული ყვავილები ზედმეტი სიახლოვისგან ბუნდოვანდებიან, ერთმანეთში იგლისებიან.

ჰოდა, ჰგავს ამ ოთახის შპალერი დედაჩემის სალათისფერი კაბის ყვავილებს. კედელი სიმაღლეში 48 ყვავილს იტევს, სიგანეში 185-ს. ცოტა მზემ გადაახუნა, ისე არაუშავს. ვნახოთ, იქნებ მომავალ წელს შევცვალო კიდეც. არადა, ჩემი თავის ამბავი რომ ვიცი, მერე ახლა იმაზე დამწყდება გული, დედაჩემის ახალგაზრდობის დროინდელ კაბას მიმსგავსებული შპალერი როგორ ჩამოვხიე და ახლით შევცვალე-მეთქი.

ეს შავი მეტალის ბურთი, ოთახის ცენტრში, ე.წ. ჭაღი, ტყუილად ვიყიდე, ვნანობ, მტვერი ედება. ყოველ მეორე დღეს ჩამოსაწმენდია. არ გაწმენდ და სამხრეთის ფანჯრებიდან შემოსული მზე ოთახში ატრიალებს მეტალის ბურთიდან აცვენილ მტვერს. მერე ზლაზვნით იღებ მტვრის ტილოდ ქცეულ ძველ მაისურს და ცემინება-ცემინებით ცდილობ ჭაღისთვის მტვრის მოცილებას.

არადა, ჭაღის წმენდას სულ სხვა ხიბლი აქვს, როცა ის ბროლისაა და როცა მას დედა წმენდს. უფრო სწორად, წმენდდა. ახლა ვეღარ. თავბრუ ეხვევა ხოლმე.

ჩაასხამდა ხოლმე დედა ემალის დიდ ჭიქაში წყალს, გაურევდა ძმარს, ჩაალბობდა და ძველებულ მიტკალს, მიაცურებდა მაგიდას ჭაღის ქვეშ, შედგებოდა ზედ და სათითაოდ ხსნიდა ბროლის თითოეულ ბურთს, ცრემლს, ლოლოს და აპრიალებდა ძმრიანი მიტკლით. ღრჭიალი გაუდიოდა ხოლმე ბროლსა და მიტკალს ერთმანეთის შეხებისას, მიყვარდა ამ ხმის სმენა.

გაპრიალებულ ბროლს ფანჯრიდან შემოსული მზის სხივისკენ გაიშვერდა ხოლმე დედა, ცალ თვალს მოჭუტავდა და დარწმუნებული, რომ მტვრის ნასახიც კი არსად ჩანდა, დაკიდებდა უკან, ჭაღის რკინის კონსტრუქციაზე. თითქმის ორსაათიანი რიტუალის შემდეგ, ჩამოყრიდა დედა მკლავებს, უუჰ, მეტკინაო, დაისრესდა, ჩამოხტებოდა მაგიდიდან, პიანინოს უკან შემალულ შუქის ასანთებთან შეყოფდა ხელს და სასწაულიც მაშინ ხდებოდა, თეთრი ბროლის ჭაღი, ბრდღვიალა ცისარტყელად იქცეოდა...

ეს ჩემი მეტალის ბურთი კი რა, ჩამოწმენდ მტვერს, აანთებ და ინთება. უბრალოდ ინთება.

რაღაცას ვამბობდი ოთახის დიაგონალზე. ჰო, მოკლედ, თუ დადგები მაცივართან და დიაგონალზე გაუყვები ოთახს მოპირდაპირე კუთხისკენ, გზად გაივლი ძველ არაბულ ხალიჩას, ბოლოებმოძენძილს, მაგიდას ექვსი სკამით, ზედ რომ არასდროს არავინ სადილობს, უბრალოს, უღიმღამოს, რას ეძახიან? მგონი, ლამინირებულ დეესპეს? თუ რაღაც მსგავსს. ისეთს კი არა, დედაჩემთან რომ დგას, ხის, ძველისძველი, თორმეტ კაცზე რომ იშლება და თექვსმეტსაც რომ თავისუფლად იტევს. იტევს რა, იტევდა. მე რომ მიხდიდა ხოლმე დიდ დაბადების დღეებს. მარტო მე რატომ, ოჯახის ყველა წევრს, დიდს, პატარას. ხარშავდა, წვავდა, აცხობდა, ათუხთუხებდა, ურევდა, რთავდა, შლიდა, ალაგებდა, რეცხავდა, ამშრალებდა, კარადაში აწყობდა და მერე დაღლილობისგან თვალგაშტერებული ვეღარ იძინებდა და იჯდა ასე, დილამდე.

ჰოდა, იმ დღეს, ასე თვალგაშტერებული რომ ვიჯექი მეც, ოღონდ არაფრით დაღლილი და დიდად რომ არც არაფერზე ვფიქრობდი, აღმოვაჩინე, რომ ის დიდი მაგიდა, დედაჩემის მაგიდა, არასდროს, აი, არასდროს გაშლილა დედაჩემისთვის. არასდროს გადაუხდია დედას დაბადების დღე. და მგონი, არც არასდროს არავის შეუთავაზებია მისთვის, დაბადების დღეს ხომ არ აღნიშნავდი, მეგობრებს ხომ არ დაპატიჟებდი, ტორტზე სანთელს ხომ არ ჩააქრობდი, თუნდაც ისე, უბრალოდ გასახალისებლადო. ღრმა ბავშვობისას, დედაჩემის დაბადების დღე რომ დგებოდა, მიკვირდა ხოლმე, ჩემთვის, ჩუმად, როგორ შეიძლებოდა, ეს დღე ყოფილიყო ერთი რიგითი დღე, როგორც გუშინდელი ან იმის წინანდელი და ჩაევლო ისე, როგორც ჩვეულებრივ გათენება-დაღამებას. ვუთვალთვალებდი ხოლმე დედას და ვცდილობდი ამომეცნო რაიმე განსაკუთრებული, საზეიმო, სადღესასწაულო მის სიარულში, მის სადილის მზადებაში, მის ჭურჭლის რეცხვაში, მაგრამ ვერა, მიახლოებულსაც კი ვერაფერს ვამჩნევდი, ის ზუსტად ისევ ისე ივარცხნიდა თმას, როგორც გუშინ, ისევ ისე ანთებდა გაზქურას, ისევ ისე იღებდა და ალაგებდა პროდუქტს მაცივარში და ისევ ისე წმენდდა იატაკს... წლებთან ერთად ეს გაკვირვება ჩვევაში გადაიზარდა, მერე კი დავიწყებაშიც. დედას დაბადების დღე არის ჩვეულებრივი დღე, როგორც გუშინდელი, იმის წინანდელი და მეტი არაფერი.

და მაცივრიდან დიაგონალზე წამოსულმა ვეღარ მივაღწიე ოთახის მეორე კუთხემდე, წიგნების კარადის კუთხემდე. ან უფრო ზუსტი იქნება, თუკი ვიტყვი, საახალწლო ნაძვის ხის კუთხემდე. თუკი ახირებული არა ხარ და რაიმე განსაკუთრებული შეუთავსებლობა არ გაქვს ახალ წელთან, მაშინ, ყველას სახლში არსებობს ასეთი კუთხე - ნაძვის ხის კუთხე. ჰოდა, ზუსტად ამ კუთხეში სრულდება ხოლმე ჩემი მეჩვიდმეტე ნაბიჯი და ცხვირით ვეკრობი დედაჩემის კაბის მსგავს შპალერს და ყვავილები ზუსტად ისევ ისე იგლისებიან მეტისმეტი სიახლოვისგან, როგორც დედაჩემის მხარზე, ღრმა ბავშვობისას.

დედაჩემის ნაძვის ხე აივნის კარადაში, სულ ზედა თაროზე დევს. იქ იდო ის ბევრი წლის წინაც. როცა ვიყავით მე და ჩემი ძმა პატარები და დავადგებოდითხოლმედედაჩემსთავზე. შევუღონებდითგულს. ჩამოგვიღერააა. ჩამოგვიღე. ოოო, იტყოდახოლმედედაჩემი, აღარმომასვენოთო. მიანებებდათავსდასარეცხჭურჭელსდაავეკიდებოდითჩვენცმძიმებივით.

სუსხი შემოვარდებოდა ხოლმე შემოღებული ფანჯრიდან. წამოიწევდა კუბოკრულ ქვედაბოლოს დედა, ჯერ ერთ მუხლს დააყრდნობდა რაფას, მერე მეორეს, მერე წამოიმართებოდა და აებღატებოდა ზედა თაროსკენ. ვებღაუჭებოდით მე და ჩემი ძმა ქვედაბოლოზე, თან დაფეთებულები, არ გადავარდესო, თან აღტაცებულები და ველოდით როდის მოგვაწვდიდა დედა მუყაოს ყუთებს.

თოთო ბავშვივით დავასვენებდით ხოლმე ყუთებს საწოლზე, შეყვითლებული ბამბებიდან დავიხსნიდით ჩვენ წილახალწელს, შუშის ბურთებს, გირჩებს, ვარსკვლავებს… დედა კი ჩამოხტებოდა რაფიდან პატარა გოგოსავით, ფანჯარას მიხურავდა, ლურჯფარდას გადააფარებდა, ფრთხილად არ დაამტვრიოთო, გვეტყოდა და დაგვტოვებდა მარტოებს ჩვენს ბედნიერებასთან.

ოთახში, რომელიც დიაგონალზე ჩვიდმეტი აუჩქარებელი ნაბიჯის სიგრძისაა, სამი თვეა დავბორიალობ. მე რომ კარგად მესწავლა არითმეტიკა, იქნებ გამომეთვალა, რამდენი კილომეტრი გაიარა ქალმა ა პუნქტიდან ბ პუნქტამდე (მაცივრის კუთხიდან ნაძვის ხის კუთხემდე) 93 დღის განმავლობაში, თუკი სივრცე, სადაც ის გადაადგილდებოდა შედგებოდა ჩვიდმეტი ზომიერი, მშვიდი და უდარდელი ნაბიჯისგან. ზუსტად ისეთი ნაბიჯისგან, როგორი ნაბიჯითაც 93 დღის წინ, კიდევ იმის წინ და იმის წინაც დედასთან მიდიოდა ხოლმე. ახლა კი დგას თეთრ კომოდთან, ქექავს ერთადერთ უჯრას, რომელიც ცარიელია და ეძებს ფოტოს - ოთხი წლისაა, ზის სამთვლიან ველოსიპედზე, თავზე თეთრი ბერეტი ახურავს, გვერდით დედა უდგას, ოდნავ მოკეცილი ფეხით, რუხი, გრილი ლაბადით, გრძელი სწორი თმა კეფაზე აქვს აკრული და ფოტოგრაფს ისე, ცალყბად უღიმის.

ოთახი, რომლის სიგრძეც დიაგონალზე 17 ნაბიჯია, ღია სალათისფერია. ჩრდილოეთით აქვს ერთი ცხაურიანი ფანჯარა, საიდანაც მზე არასდროს შემოდის.დრო დგას.   

 

 


I_Residency (inside, isolation residency) სარეზიდენციო პროგრამა ქალი ვიზუალური არტისტებისა და მწერლებისთვის თბილისის ფოტო ფესტივალის ინიცირებით და გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) და შვედეთის მთავრობის მხარდაჭერით განხორციელდა.

უკან